بيستم ماه صفر، چهل روز پس از شهادت امام حسين(ع) و ياران با وفاي آن حضرت، در تاريخ به "اربعين" حسيني مشهور شده است.

   اربعين واژه­اي است، عربي که در متون ديني ما زياد به آن توجه شده است. به گونه­اي که اين کلمه از قداست خاصي برخوردار است. آيت الله جوادي آملي قائل است: در رقم اربعين خصوصيتي وجود دارد که در ساير ارقام آن خصوصيت وجود ندارد. غالب انبيا در سن چهل سالگي به مقام رسالت رسيده­اند. مدت مناجات حضرت موسي(ع) در کوه طور چهل شب بودگفته­اند در نماز شب مومن را دعا کنيد... براي حسين بن علي(ع) آسمان و زمين چهل روز گريستند.

   در برخي از روايات به بزرگداشت اين روز اشاره شده است. در حديثي از امام حسن عسکري(ع) زيارت اربعين به عنوان يکي از نشانه­هاي مومن شمرده شده است. در اين حديث  آن حضرت مي­فرمايد: علايم مومن پنج چيز است: 1- پنجاه و يک رکعت نماز در هر شبانه روز (17 رکعت واجب،  بقيه مستحب) 2- انگشتر به دست راست کردن 3- پيشاني به خاک ماليدن 4- بلند گفتن "بسم الله الرحمن الرحيم" در نماز 5- زيارت اربعين.
   در اين زيارت که متن آن را شيخ طوسي به نقل از امام صادق(ع) آورده است جملات بسيار ارزنده­اي آمده است. در بخشي از اين زيارت هدف از قيام امام حسين(ع)، همان هدف نبي اکرم(ص) معرفي شده است "و بذل مهجته فيک ليستنقذ عبادک من الجهاله و حيره الضلالة" امام حسين(ع) جان خويش را فدا کرد تا بندگان را از جهالت و سرگرداني گمراهي نجات  دهد. آيت الله جوادي آملي مي­نويسد: اين کلمه "ليستنقذ عبادک" معنايش اين است که همه کارهاي حسين بن علي(ع) براي آن بود که هدف رسول گرامي(ص) عمل شود؛ يعني آگاه کردن مردم به تکاليف، سپس عمل کردن به آن در منابع (اربعين) بيشتر به دو رويداد اشاره دارد:

 1- روز مراجعت اسراي کربلا از شام به مدينه.

 2- روزي که جابر بن عبدالله انصاري به زيارت قبر امام حسين(ع) مشرف شد.
   اما در اين­که در اين روز اسراي کربلا از شام به کربلا رسيده باشند، ترديدي جدي وجود دارد.

   شيخ مفيد در "مسار الشيعه" آورده است: "روز اربعين روزي است که اهل بيت امام حسين(ع) از شام به سوي مدينه مراجعت کردند و نيز روزي است که جابر بن عبدالله انصاري براي زيارت امام حسين(ع) وارد کربلا شد."
شيخ طوسي در مصباح المتهجد و ابن اعثم در الفتوح نيز همين مطلب را ذکر کرده­اند.