برگزيده "جشنواره دکتر وثوق" در گروه برتر حيطه دانشگاه نسل سوم:
تبديل تهديد ها به فرصت با اتکا به شعار توليد ، پشتيباني ها ، مانع زدايي ها امکان پذير است
در ششمين جشنواره آموزشي استاد دکتر پروانه وثوق دانشگاه علوم پزشکي ايران، گروه آموزشي ويروس شناسي موفق به کسب عنوان گروه برتر در حيطه دانشگاه نسل سوم شد. به همين بهانه به سراغ خانم دکتر مريم اسقايي مدير اين گروه آموزشي رفتيم و در اين خصوص با ايشان گفتگو کرديم.
  معرفي خود به طور کامل، شرحي در مورد زندگي علمي تان ( رشته تخصصي ، سابقه هيات علمي ، سابقه تدريس، رتبه علمي و ساير موارد ) بفرمائيد.
اينجانب مريم اسقائي فارغ التحصيل Ph.D ويروس شناسي از دانشگاه علوم پزشکي تهران هستم والبته مدارج علمي قبل از دکتري را هم در دانشگاه تهران کسب نموده ام و يک دوره تکميلي شش ماهه نيز در دانشگاه هلسينکي فنلاند امکان تحصيل و کسب تجربه داشته ام.  بيش از ?? سال تجربه تدريس در دانشگاه دارم وبه مدت ?? سال است که عضو هيات علمي دانشکده پزشکي دانشگاه علوم پزشکي ايران هستم. مرتبه ي فعلي من دانشياري است که انشاء الله در ماه آينده واجد شرايط ورود به مرحله ارزيابي مدارک براي ارتقاء به رتبه ي استادي مي شوم .
در کدام حوزه يا حيطه ششمين جشنواره آموزشي استاد پروانه وثوق مقام اخذ نموديد؟
به لطف خداوند و داوران محترم، موفق به اخذ مقام گروه برتر در حيطه ي دانشگاه نسل سوم شده ام.
لطفاً مختصري از فعاليت هاي گروه آموزشي ويروس شناسي را در دوران مديريت خود شرح دهيد؟
 دوره مديريت بنده از سال ?? شروع شد در آن زمان ??دانشجو دکتري ويروس شناسي و ?? دانشجو در مقطع کارشناسي ارشد تحصيل مي کردند. در حال حاضر نيز تقريباً همان حدود است چندين دانشجو فارغ التحصيل و چندين دانشجو در هر مقطع دوباره جذب شدند. خوشبختانه گروه ويروس شناسي عليرغم داشتن محدوديتهايي در تعداداعضاي هيات علمي و امکانات آموزشي و پژوهشي، از نظر جذب و تربيت دانشجويان مستعد و توانمند هميشه موفق عمل کرده است و از نظر بازده مقالات پراستناد و کسب رتبه در آزمونهاي علمي به ويژه در سالهاي اخير شاهد توسعه بيشتر و قويتر نيز بوده ايم . همکاري با دانشکده بين الملل يکي از دلايل مهم موفقيت اين گروه در حيطه آموزش مي باشد.
از نظر شما نقطه يا نقاط تمايز يا تفاوت گروه آموزشي ويروس شناسي با ساير گروه ها در چه مواردي است؟
با توجه به عنوان گروه برتر در حيطه ي دانشگاه نسل سوم در نگاه اول به نظر مي رسد گروه ويروس شناسي در مسير اهداف والاي دانشگاه نسل سوم گام برداشته باشد و به عنوان نقطه تمايز، نسبت به ساير گروه هاي علوم پايه پيشقدم بوده است، چراکه اين مهم ميسر نمي شود مگر آنکه حرکتي در تحول مسير توليد ثروت و درآمد زايي شکل گرفته باشد.
 اگر بخواهيم از قدمهاي کوچک به بزرگ دراين مسير صحبت کنيم بايد عرض شود در سال ?? اين گروه در مرحله اي بود که با کمبود شديد کارشناس آزمايشگاه و فرسودگي تجهيزات مواجه بود و به عبارتي برخي کارهاي بخش به تعويق افتاده و بي سامان بود که با تنظيم برنامه ي شيفت بندي براي دانشجويان دکتري اين نقيصه رفع گرديد و تا هنگام جذب نيروي طرحي شرايط به گونه اي حاکم شد که گويا چندين نفر کارشناس حقوق بگير در اين گروه فعاليت دارند و به اين ترتيب حس مسئوليت پذيري دانشجويان و توانمنديهاي کاري آنان نيز تقويت گرديد و سپس به موازات آن درخواستهاي متعدد تامين تجهيزات ارسال گرديد که خوشبختانه با عنايت ويژه ي معاونت محترم آموزشي دانشگاه به نتيجه رسيد.
 اما در زمينه فعاليت هاي پژوهشي نيز طرح هاي اساتيد به گونه اي تعريف شد که محصول محور باشد تا در ارتباط با صنعت حرفي براي گفتن داشته باشند که از آن جمله ميتوان به طرح هايي در زمينه نانو داروها و ارزيابي عصاره هاي گياهي آنتي وايرال و آنتي کانسر اشاره کرد.
 نا گفته نماند که در سالهاي اخير، همکاري گروه ويروس شناسي با گروه ميکروبيولوژي نيز حائز اهميت فراوان بوده است بدانگونه که در قالب بيش از ? پايان نامه دکتري همکاري ما منجر به توليد برخي محصولات پروبيوتيک گرديده که انشالله بزودي وارد چرخه ي تجازي سازي خواهند شد.
 در زمينه درآمد سازي بخش آموزشي به جرات مي توان گفت که از معدود گروه هايي هستيم که همت به جذب دانشجوي خارجي (دانشکده بين الملل) داشته ايم. با پيگيري هاي بنده در سال ???? در مقطع دکتري ويروس شناسي اعلام فراخوان نموده ودر بهمن ماه همان سال، اولين دانشجوي خارجي در اين رشته شروع به تحصيل کرد که با آنکه فرآيند آموزشي وي مصادف با دوران کرونا گرديد به علت تک نفره بودن وي کلاسها به صورت توام حضوري و مجازي برگزار گرديد. انشالله دوره آموزشي ايشان تا ترم آينده رو به اتمام مي باشد و اين دانشجوي بين الملل، بعد از برگزاري امتحان جامع  مي تواند مرحله ي پايان نامه خود شروع نمايد.
شايان ذکر است در زمينه تشخيص و درمان نيز اين گروه گام موثري در فرايند توليد ثروت برداشته است ، به عبارتي راه اندازي دو آزمايشگاه ويروس شناسي در اوج بحران پاندمي کرونا از آن جمله است. يکي از اين آزمايشگاه ها در مرکز بهداشت غرب  بطور دائم در حوزه تشخيص ويروس کرونا همچنان فعال بوده و هست، و آزمايشگاه دوم  واقع در گروه ويروس شناسي دانشکده به مدت شش ماه در اوايل بحران پاندمي ، با ممانعت از برون سپاري هزينه هاي تشخيص کرونا به خود کفايي دانشگاه کمک نموده است.
 بنابراين مجموع فعاليتهاي فوق الذکر وجه تمايز مهم در سوق دادن گروه به برتر شدن در حيطه نسل سوم بود.
دراين جشنواره چه محصولات، دستاوردها و يا چه اقدامات خاصي داشتيد که منجر به حصول جايزه ششمين جشنواره آموزشي استاد پروانه وثوق گرديد؟ آنها را تشريح کنيد.
همانطور که قبلا عرض شد، جذب دانشجوي خارجي در مقطع دکتري و کسب درآمد دلاري براي دانشگاه و ارائه خدمات آزمايشگاه مولکولي در تشخيص بيماري کرونا از مهمترين دستاوردهاي گروه ويروس شناسي بود که منجر به حصول جايزه در ششمين جشنواره دکتر وثوق گرديد.
در مورد اولين يا مهم ترين عوامل موثري که به اخذ رتبه در اين جشنواره آموزشي منجر به شد را توضيح دهيد؟
اولين و مهمترين عامل ايجاد انگيزه و انديشه توليد ثروت و درآمدزايي است که از طرف اساتيد گروه ويروس شناسي به دانشجويان اين رشته القاء مي شود و پايه طرح هاي پژوهشي و پايان نامه اي معمولا مبني به توليد دارو يا کيت هاي تشخيصي بنا شده است . همچنين تعامل با دانشکده هاي ديگر و تدريس انگليسي به دانشجويان بين الملل از علائق اساتيد اين گروه مي باشد که سبب انگيزه پيشرفت و توسعه توانمنديهاي آموزشي گروه شده است.
چقدر حضور دانشگاه ها را در اين فضاي کار آفريني موثر مي دانيد؟ آيا لزوما اعتقادي به اين داريد که دانشگاه ها بايد کارآفرين بشوند؟
البته که نقش معاونت هاي اصلي دانشگاه اعم از معاونت آموزشي ، پژوهشي و بين الملل در پشتيباني از اهداف گروه بسيار موثر بوده و هست و مسلم است که کار آفريني ها بدون سرمايه گذاري دانشگاه امکان پذير نخواهد بود. شايسته است که در اين راستا، از معاونت محترم آموزشي دانشگاه که با تهيه و تعمير تجهيزات آزمايشگاهي ما را ياري نمودند کمال قدرداني را بنماييم.
چقدر محصولات اين حوزه که تحت عنوان محصولات دانش بنيان معرفي شده اند را در راستاي نياز جامعه ارزيابي مي کنيد؟
در حال حاضر محصولات عمده ي گروه ويروس شناسي چاپ مقالات پر استناد در زمينه طرحهاي تحقيقتات و پايان نامه ها است که انشالله با شکل گيري شرکتهاي دانش بنيان بزودي خواهيم توانست در راستاي نيازهاي جامعه براي توليد دارو وکيتهاي تشخيص ويروس نيز گام برداريم.
فکر مي کنيد که چالش اصلي يا گلوگاه اصلي در بحث نسل سوم کجاست؟ آن را توضيح بدهيد و يا اگر تجربه اين در اين خصوص داريد بفرمائيد؟
چالش اصلي در بحث نسل سوم چگونگي رسيدن به درآمد ونحوه ي توليد ثروت مي باشد. البته خوشبختانه برخي از اساتيد گروه ويروس شناسي در فعاليت هاي مستقل يا وابسته به دانشگاه در حيطه توليد واکسن کرونا فعاليتهايي انجام داده اند که گزارشات آنها جداگانه به حضور رياست محترم دانشگاه ايفاد گرديده است.
شما و يا ساير همکاران در گروه، در اين دوره چه چيزهاي جديدي را ياد گرفتيد؟ چون زماني که همه ما با يک موضوع جديدي روبرو مي شويم اين موضوع جديد مي طلبد که خودمان هم وارد يک پروسه يادگيري شويم. چه چيزي بر دانش قبلي تان در اين دوره افزوده شد؟ چه مهارتهاي جديدي را به عنوان يک استاد که بايد يادگيري مادام العمر را مدنظر داشته باشيد کسب کرديد و يا براي رسيدن به آنها تلاش کرديد که از آن احساس رضايت مي کنيد؟
مهمترين درس من و شايد ساير دوستان در گروه خودباوري است . يعني همين شعار ما مي توانيم که در وراي جمله ي "از تهديد ها فرصت بسازيم" پنهان مي باشد را به وضوح لمس کرده و به ظهور رسانديم.
به نظر شما در اين يکسال اخير که آموزش به صورت مجازي و از راه دور بوده، چه چالش هايي و چه فرصت هايي را با خودش به همراه داشته؟ همچنين مهمترين مشکلي که شما با آن روبرو بوديد چه بود؟
صد البته ارتقاي بخش آموزش در بحث مجازي نسبت به سال هاي قبل غير قابل انکار است. فراگرفتن مهارت توليد فيلم هاي آموزشي ارائه کلاسهاي مجازي و آنلاين با وجود مشکلات متعددي که در زمينه ي اينترنت و شبکه هاي مجازي وجود داشت از نکات مثبت دوران قرنطينه است که همچنان رو به بهبود و پيشرفت مي باشد.
با توجه به اينکه تعاملات استاد دانشجويي در اين دوران کمرنگ شده است شما به عنوان يک استاد، چه برنامه ريزي و چه راهکاري را مد نظر داشتيد تا بتوانيد دانشجويان را بيشتر با آموزش درگير کنيد؟
من اعتقاد دارم که اتفاقاً با تشکيل گروه هاي مجازي ارتباط استاد و دانشجو از قبل بيشتر شده است يعني به لحاظ کلامي و ارائه نظرات شخصي دانشجويان آزادانه تر و بدون رعايت وقت ملاقات مي توانند اظهار نظر نمايند. شايد در اين دوران قرنطينه تنها مهارتي که کاهش پيدا کرده است توانمنديهاي عملي و آزمايشگاهي است که البته گروه ويروس شناسي با برنامه ريزي طبق پروتکل هاي آموزشي و فاصله گذاري هاي لازم فعاليت هاي آموزشي عملي خود را متوقف ننموده است و با تهيه تدارکات لازم در آزمايشگاه شرايط فراگيري هر چند محدود ولي پويا را فراهم نموده است.
به نظر شما دراين دوران شيوع کرونا سيستم حمايت دانشجويان توسط هر استاد (student support system) به چه گونه اي اجرا شده است؟
آشکار است که سيستمهاي حمايتي دانشجويان مانند قبل در تامين نيازهايي مثل خوابگاه و بخش تغذيه نمي توانند خدمات ارائه دهند ولي با تشکيل گروه هاي مجازي و شنيدن پيشنهادات دانشجويان و باز گذاشتن دست دانشجو در ارتباط از طريق ايميل يا ساير امکانات مجازي مي توان  باعث تقويت مسئله حمايت از دانشجو گرديد.
نقش دانشگاه به عنوان يک سيستم کلي را در اين حوزه را چگونه ارزيابي مي کنيد ؟ دانشگاه چگونه مي تواند به شمادر اين زمينه کمک کند؟
دانشگاه مي تواند با هزينه اي که در بحث خدمات اينترنتي و ايجاد Server هاي آموزشي صرف مي کند و يا ارائه وامهاي قرض الحسنه بطور موثري پاسخگو بوده و در حمايت و پشتيباني از نيازهاي آموزشي دانشجويان نقش اساسي داشته باشد.
چه پيشنهادي داريد که ما بتوانيم حوزه آموزش را ارتقاء بدهيم يعني مشکل را بيشتر در چه جنبه هايي مي بينيد که لازم است روي آن کار شود؟
فراهم نمودن تسهيلات لازم در امر پژوهش و آموزش براي اساتيد و ارتقاي ساختاري و سيستمي امکانات تدريس مجازي از جمله فعاليت هاي ياري  رسان دانشگاه در اين مورد مي تواند باشد.
برنامه هاي پيش روي گروه آموزشي ويروس شناسي را در حوزه آموزش پزشکي بيان بفرماييد؟
بهبود هرچه بيشتر کيفي و کمي فعاليتهاي فردي و گروهي اعضاي هيات علمي با برنامه هاي انگيزشي و تشويقي. 
مرکز مطالعات و توسعه آموزشي دانشگاه چگونه مي تواند شما را در اجراي برنامه هاي حوزه آموزش پزشکي و يا رسيدن به اهداف علمي تان ياري کند؟
تجربه ثابت کرده است  که کارگاه هاي توانمند سازي با تقويت موثر در تأمين کادر آموزشي مي توانند کمک شاياني باشند و بسط  فضاهاي سمعي و بصري و امکانات آموزشي در تهيه فيلم ها و فايل هاي آموزشي در امر آموزش با کيفيت تاثير بسزايي خواهد داشت.
موارد خاصي را که فکر مي کنيد در اين مصاحبه بيان نکرده ايد را بفرمائيد؟
به نظر بنده در مورد تاسيس شرکتهاي دانش بنيان براي رسيدن به اهداف نهايي دانشگاه نسل سوم، بهتر است تسهيلات اوليه ي مالي و تدارک شرايط قانوني تاسيس شرکت دانش بنيان در داخل دانشگاه و با حمايت مسئولين فراهم گردد تا دانشجويان و اساتيد با دلگرمي يک پشتوانه مالي، فارغ از ملاحظات و احتياط هاي اقتصادي با شهامت بيشتري به سمت توليد محصول گام بردارند.
چه توصيه اي به ساير اساتيد و دانشجويان داريد؟
به نظر من بهترين توصيه دراين هياهوي قرن بيست و يکم پرهيز از خود محوري مي باشد چرا که در اين زمانه بيش از هر وقت ديگر يک دست صدا ندارد بنابراين با مانع زدايي ، ايجاد تشکل هاي علمي متحد و ايجاد فضاي کاري تيمي مناسب سزاوار است دست  در دست هم در ساخت يک اقتصادي قوي توليدي نقش داشته باشيم.
 و نکته پاياني:
 اعتقاد قلبي و پيروي از شعار سال????: توليد ، پشتيباني ها ، مانع زدايي ها براي ساخت يک اقتصاد قوي توليد ، پيش به سوي دانشگاه نسل سوم ،" دانشگاه ارزش آفرين".