دعاها و اعمال مخصوص شب قدر «شب ??، ?? و ?? رمضان» 

در اينبخش دعاها و اعمال مخصوص شب قدر را مرور ميکنيم. شب قدر شب نزول قرآن و سرنوشت يکسال انسانها مي باشد، از طرف پيامبر اکرم و ائمه معصومين دعاها و اعمالي براي اين شب هاي عزيز توصيه شده اسـت، بعضي از اين دعاها براي يک شب مشخص و اکثر آن ها براي هر سه شب قدر بـه يک صورت مي باشد، در ادامه با پارس ناز همراه باشيد تا اعمال و دعاهاي مخصوص شب هاي قدر را مرور کنيم.

«دعاهاي مخصوص شب هاي قدر»

دعاي مشترک شب هاي قدر

اين دعاها در هر سه شب قدر مشترک اسـت:

دعاي شب قدر براي گشايش قرآن

قرآن مجيد را بگشاييد ودر مقابل خود گذاشته و بگوييد:

اللّهمّ انّي اسئلک بکتابک المنزل و مـا فيه اسمک الاکبر و اسماؤک الحسني و مـا يخاف و يرجي ان تجعلني من عتقائک من النّار.

پس هر حاجت کـه دارد بخواهد.

دعاي شب قدر براي قرآن به سر گرفتن

مصحف شريف را بگيرد و بر سر بگذارد و بگويد:

اللّهمّ بحقّ هذاالقرآن و بحقّ من ارسلته به و بحق کلّ مومنٍ مدحته فيه و بحقّک عليهم فلا احد اعرفب بحقّک منک.

ده مرتبه بگويد:

بک يا الله

ده مرتبه: بمحمّدٍ

ده مرتبه: بعليٍّ

ده مرتبه: بفاطمه

ده مرتبه: بالحسن

ده مرتبه: بالحسين

ده مرتبه: بعليّ بن الحسين

ده مرتبه: بمحمّد بن عليٍّ

ده مرتبه: بجعفر بن محمّدٍ

ده مرتبه: بموسي بن جعفرٍ

ده مرتبه: بعليّ بن موسي

ده مرتبه: بمحمّد بن عليٍّ

ده مرتبه: بعليّ بن محمّدٍ

ده مرتبه: بالحسن بن عليٍّ

ده مرتبه: بالحجّه.

ديگر دعاي شب قدر

توصيه شده اسـت کـه در شب قدر اين دعا خوانده شود:

اللّهمّ إنّي أمْسيْت لک عبْدا داخرا لا أمْلک لنفْسي نفْعا و لا ضرّا و لا أصْرف عنْها سوءا أشْهد بذلک علي نفْسي و أعْترف لک بضعْف قوّتي و قلّه حيلتي فصلّ علي محمّدٍ و آل محمّدٍ و أنْجزْ لي ما وعدْتني و جميع الْمؤْمنين و الْمؤْمنات من الْمغْفره في هذه اللّيْله

و أتْممْ عليّ ما آتيْتني فإنّي عبْدک الْمسْکين الْمسْتکين الضّعيف الْفقير الْمهين اللّهمّ لا تجْعلْني ناسيا لذکْرک فيما أوْليْتني و لا [غافلا] لإحْسانک فيما أعْطيْتني و لا آيسا منْ إجابتک و إنْ أبْطأتْ عنّي في سرّاء [کنْت‏] أوْ ضرّاء أوْ شدّهٍ أوْ رخاءٍ أوْ عافيهٍ أوْ بلاءٍ أوْ بؤْسٍ أوْ نعْماء إنّک سميع الدّعاء.

دعاي جوشن کبير در شب قدر

خواندن دعاي جوشن کبير در هر سه شب قدر توصيه شده اسـت.

دعاي شب قدر در شب نوزدهم ماه رمضان

اللّهمّ اجْعلْ فيما تقْضي و تقدّر من الْأمْر الْمحْتوم و فيما تفْرق من الْأمْر الْحکيم في ليْله الْقدْر و في الْقضاء الّذي لا يردّ و لا يبدّل أنْ تکْتبني منْ حجّاج بيْتک الْحرام الْمبْرور حجّهمْ الْمشْکور سعْيهمْ الْمغْفور ذنوبهمْ الْمکفّر عنْهمْ سيّئاتهمْ و اجْعلْ فيما تقْضي و تقدّر أنْ تطيل عمْري و توسّع عليّ في رزْقي و تفْعل بي کذا و کذا.

حاجت خودرا ذکر کند.

دعاي زير نيز مخصوص شب نوزدهم ماه رمضان است

يا ذاالّذي کان قبْل کلّشيْءٍ ثمّ خلق کلّشيْءٍ ثمّ يبْقي ويفْني کلّشيْءٍ يا ذا الّذي ليْس کمثْله شيءٌ و يا ذاالّذي ليْس في السّماوات الْعلي ولا في الاْرضين السفْلي ولا فوقهنّ ولا تحْتهنّ ولا بيْنهنّ الهٌ يعْبد غيْره لک الْحمْد حمْداً لا يقْوي علي احْصاّئه الاّ انْت فصلّ علي محمّدٍ و ال محمّدٍ صلوهً لا يقْوي علي احْصاّئها الاّ انْت.

دعاي شب قدر در شب بيست و يکم ماه رمضان

اين دعا در «مصباح المتهجد» و «کافي» نقل شده اسـت که در شب بيست و يکم ماه رمضان خوانده مي شود:

يا مولج اللّيل في النّهار و مولج النّهار في اللّيل و مخْرج الْحيّ من الْميت و مخْرج الْميت منْ الْحيّ يا رازق منْ يشاء بغير حسابٍ يا اللّه يا رحْمـن يا اللّه يا رحيم يا اللّه اللّه يا اللّه لک الاْسْماء الْحسْني والاْمْثال الْعلْيا والْکبْرياء والا لآء اسْئلک انْ تصلّي علي محمّدٍ و ال محمّدٍ وانْ تجْعل اسْمي في هذه اللّيله

في السّعداء و روحي مع الشّهداء واحْساني في علّيين واساّئتي مغْفورهً وانْ تهب لي يقيناً تباشر به قلْبي وايماناً يذْهب الشّکّ عنّي وترْضيني بمـا قسمْت لي وآتنا في الدّنْيا حسنهً وفي الاْخره حسنهً وقنا عذاب النّار الْحريق وارْزقْني فيها ذکْرک وشکْرک والرّغْبه اليک والاْنابه والتّوْفيق لمـا وفّقْت له محمّداً و ال محمّدٍ عليه وعليهم السّلام.

مرحوم شيخ کفعمي از سيد بن باقي نقل کرده اسـت که در شب بيست و يکم بخوانيد:

اللّهمّ صلّ علي محمّدٍ و ال محمّدٍ واقْسمْ لي حلْمـاً يسدّ عنّي باب الْجهْل وهديً تمنّ به عليّ منْ کلّ ضلالهٍ وغنيً تسدّ به عنّي باب کلّ فقْرٍ وقوّهً تردّ بها عنّي کلّ ضعْفٍ وعزّاً تکْرمني به عنْ کلّ ذلٍّ ورفْعهً ترْفعني بها عنْ کلّ ضعهٍ وامْناً تردّ به عنّي کلّ خوْفٍ وعافيهً تسْترني بها عنْ کلّ بلاءٍ وعلْمـاً تفْتح لي به کلّ يقينٍ

وقطعاً تذْهب به عنّي کلّ شکٍّ ودعاءً تبْسط لي به الاْجابه في هذه اللّيله هذه السّاعه السّاعه السّاعه السّاعه يا کريم وخوْفاً تنْشر لي به کلّ رحْمهٍ وعصْمهً تحول بها بيني وبين الذّنوب حتّي افْلح بها عنْد الْمعْصومين عنْدک برحْمتک يا ارْحم الرّاحمين.

دعاي شب قدر در شب بيست و سوم ماه رمضان

محمد بن عيسي بـه سند خود از ائمه «ع» روايت کرده که فرمودند: در شب بيست و سوم ماه رمضان اين دعا را بارها در حال سجود و قيام و قعود بخوان.

بعد از ستايش پروردگار و فرستادن صلوات بر پيامبر «ص» بگو

اللهمّ کن لوليّک الحجه بن الحسن صلواتک عليه و علي ابائه في هذه السّاعه، و في کلّ ساعه وليّا و حافظاً وقائداً و ناصراً و دليلاً و عيناً حتّي تسکنه ارضک طوعاً و تمتّعه فيها طويلاً.

بگو:

يا ربّ ليله الْقدْر وجاعلها خيراً منْ الْف شهْرٍ وربّ اللّيل والنّهار والْجبال والْبحار والظّلم والاْنْوار والاْرْض والسّمـاّء يا بارئ يا مصوّر يا حنّان يا منّان يا اللّه يا رحْمـن يا اللّه يا قيوم يا اللّه يا بديع يا اللّه يا اللّه يا اللّه لک الاْسْمـاّء

الْحسْني والاْمْثال الْعلْيا والْکبْرياّء والاْ لاّء اسْئلک انْ تصلّي علي محمّدٍ و ال محمّدٍ وانْ تجْعل اسْمي في هذه اللّيله في السّعداّء وروحي مع الشّهداّء واحْساني في علّيين واسائتي مغْفورهً وانْ تهب لي قطعاً تباشر به

قلْبي وايماناً يذهب الشّک عنّي وترْضيني بمـا قسمْت لي و اتنا في الدّنْيا حسنهً وفي الاْخره حسنهً وقنا عذاب النّار الْحريق وارْزقْني فيها ذکرک وشکرک والرّغْبه اليک والاْنابه والتّوبه والتّوْفيق لمـا وفّقْت له محمّداً و ال محمّدٍ عليهم السّلام.

اعمال مخصوص شب هاي قدر

شب قدر همان شبي اسـت که در تمام سال شبي بـه خوبي و فضيلت آن نمي‌رسد و عمل در آن بهتر اسـت از عمل در هزار ماه ودر آن شب تقدير امور سال مشخص مي‌شود. اعمال مخصوص شب‌ قدر بر دو نوع اسـت؛ يکي آن‌که در هر سه شب بايد انجام داد و ديگر آن‌هايي که مخصوص هر شب اسـت. اعمالي اسـت که در هر سه شب بايد انجام داد و آن چند عمل اسـت.

اول: غسل

علاّمه مجلسي فرموده بهتر اسـت غسل اين شب ها در هنگام غروب آفتاب انجام گيرد که نماز شام رابا غسل بخواند.

دوم: دو رکعت نماز

در هر رکعت پس از سوره «حمد»، هفت مرتبه «توحيد» خوانده و پس از فراغت از نماز هفتاد مرتبه بگويد، أسْتغْفر اللّه و أتوب اليْه . در روايت نبوي اسـت: که از جاي برنخيزد تا خدا او و پدر و مادرش را بيامرزد.

سوم: قرآن مجيد را باز کند

در برابر خود گرفته و بگويد:

اللّهمّ إنّي أسْألک بکتابک الْمنْزل و ما فيه و فيه اسْمک الْأکْبر و أسْماؤک الْحسْني و ما يخاف و يرْجي أنْ تجْعلني منْ عتقائک من النّار.

خدايا از تـو تقاضاي مي‌کنم بـه حق کتاب نازل شده‌ات و انچه در آن اسـت ودر آن اسـت نام بزرگترت، و نام هاي نيکوترت و انچه بيم انگيز اسـت و اميدبخش، اينکه مرا از آزادشدگان از آتش دوزخ قرار دهي. سپس هر حاجتي که دارد بخواهد.

سپس بگويد:

اللّهمّ بحقّ هذا الْقرْآن و بحقّ منْ أرْسلْته به و بحقّ کلّ مؤْمنٍ مدحْته فيه و بحقّک عليْهمْ فلا أحد أعْرف بحقّک منْک

خدايا بـه حق اين قرآن، و بـه حق کسي که آنرا بر او فرستادي و بـه حق هر مؤمني که وي را در قرآن ستودي و بـه حق خود بر آنان، پس احدي شناساتر از تـو بـه حق تـو نيست

چهارم: قرآن بـه سرگرفتن

قرآن بـه سر گرفتن در شب قدر و خدا رابه چهارده معصوم قسم دادن .

پنجم: زيارت نامه

خواندن زيارت امام حسين عليه السلام در شب قدر.

ششم: احيا

اين شب ها را احيا بدارد، روايت شده هر که شب قدر را احيا بدارد، گناهانش آمرزيده مي شود. هرچند بـه عدد ستارگان آسمان و سنگيني کوه ها و پيمانه درياها باشد.

هفتم: خواندن نماز

صد رکعت نماز بجا آورد که فضليت بسيار دارد و بهتر آن اسـت که در هر رکعت پس از سوره «حمد» ، ده مرتبه «توحيد» بخواند.

هشتم: اين دعا را بخواند:

اللّهمّ إنّي أمْسيْت لک عبْداً داخراً لا أمْلک لنفْسي نفْعاً و لا ضرّاً و لا أصْرف عنْها سوءاً أشْهد بذلک علي نفْسي و أعْترف لک بضعْف قوّتي و قلّه حيلتي فصلّ علي محمّدٍ و آل محمّدٍ و أنْجزْ لي ما وعدْتني و جميع الْمؤْمنين و الْمؤْمنات من الْمغْفره في هذه اللّيْله

و أتْممْ عليّ ما آتيْتني فإنّي عبْدک الْمسْکين الْمسْتکين الضّعيف الْفقير الْمهين اللّهمّ لا تجْعلْني ناسياً لذکْرک فيما أوْليْتني و لا [غافلا] لإحْسانک فيما أعْطيْتني و لا آيساً منْ إجابتک و إنْ أبْطأتْ عنّي في سرّاء [کنْت ] أوْ ضرّاء أوْ شدّهٍ أوْ رخاءٍ أوْ عافيهٍ أوْ بلاءٍ أوْ بؤْسٍ أوْ نعْماء إنّک سميع الدّعاء

خدايا شام کردم درحالي که براي تـو تنها بنده کوچک و خواري هستم که براي خويش سود و زياني رابه دست ندارم و نمي توانم از خود پيش آمد بدي را بازگردانم، بـه اين امر بر خويش گواهي مي دهم، ودر پيشگاهت بـه ناتواني و کمي چاره ام اعتراف مي کنم، خدايا بر محمّد و خاندان محمّد سلام فرست، و آنچه رابه مـن و همه ي مردان و زنان مؤمن، از آمرزش دراين شب وعده دادي وفا کن

انچه رابه مـن عنايت فرموده اي کامل ساز، که مـن بنده بيچاره، عاجز، ناتوان، تهيدست خوار توام. خدايا مرا فراموش کننده ذکرت قرار مده در انچه سزاوار آنم فرمودي، و نه فراموش کننده احسانت در انچه عطايم نمودي، و نه نااميد از اجابتت، اگرچه مدّت زماني طولاني گردد، چـه در خوشي يا ناخوشي، يا سختي، يا آساني، يا عافيت، يا بلا، يا تنگدستي، يا در نعمت همانا تـو شنونده دعايي.

اين دعا را کفعمي از امام زين العابدين عليه السّلام روايت کرده که دراين شب ها، در حال قيام و قعود و رکوع و سجود مي‌ خواندند. علاّمه مجلسي فرموده: بهترين اعمال دراين شب ها، تقاضاي آمرزش و دعا اسـت براي حوائج دنيا و آخرت خود، و پدر و مادر و خويشان، و برادران و خواهران مؤمن، و خواندن اذکار، و صلوات، بـه هر اندازه که بتواند ودر بعضي از روايات وارد شده: دعاي جوشن کبير را دراين سه شب بخواند.

شب نوزدهم رمضان

شب قدر آن شبي اسـت که در طول سال، شبي بـه خوبي و فضليت آن يافت نمي شود. عمل دراين شب از عمل در طول هزار ماه بهتر اسـت و تقدير امور سال دراين شب صورت مي گيرد و فرشتگان و روح که اعظم فرشتگان الهي اسـت، دراين شب بـه اذن پروردگار بـه زمين فرود مي آيند و بـه محضر امام زمان «عج» مي رسند و انچه را که براي هر فرد مقدّر شده بر آن حضرت عرضه مي دارند.

در اعمال اين شب آمده اسـت

اول: صد مرتبه أسْتغْفر اللّه ربّي و أتوب إليْه

دوم: صد مرتبه اللّهمّ الْعنْ قتله أمير الْمؤْمنين

سوم: بخواند

اللّهمّ اجْعلْ فيما تقْضي و تقدّر من الْأمْر الْمحْتوم و فيما تفْرق من الْأمْر الْحکيم في ليْله الْقدْر و في الْقضاء الّذي لا يردّ و لا يبدّل أنْ تکْتبني منْ حجّاج بيْتک الْحرام الْمبْرور حجّهمْ الْمشْکور سعْيهمْ الْمغْفور ذنوبهمْ الْمکفّر عنْهمْ سيّئاتهمْ و اجْعلْ فيما تقْضي و تقدّر أنْ تطيل عمْري و توسّع عليّ في رزْقي و تفْعل بي کذا و کذا و بجاي اين کلمه حاجت خودرا ذکر کند

اعمال شب بيست و يکم ماه رمضان

فضيلتش زيادتر از شب نوزدهم اسـت و بايد اعمال آن شب را از غسل و احياء و زيارت و نماز هفت قل هوالله و قرآن بر سر گرفتن و صد رکعت نماز و دعاي جوشن کبير و غيره دراين شب بـه عمل آورد ودر روايات تاکيد شده در غسل و احياء و جدّ و جهد در پرستش دراين شب و شب بيست و سوم و آنکه شب قدر يکي از اين دو شب اسـت.

در چند روايت اسـت که از معصوم سؤال کردند که معيّن فرماييد که شب قدر کداميک از اين دو شب اسـت، تعيين نکردند. بلکه فرمودند: مـا ايْسر ليْلتيْن فيما تطْلب يا آنکه فرمودند مـا عليْک انْ تفعل خيرا في ليلتيْن و نحْو ذلک وقال شيْخنا الصّدوق فيما امْلي علي الْمشايخ في مجْلسٍ واحدٍ منْ مذْهب الاماميّه و منْ احْيي هاتيْن اللّيْلتيْن بمذاکره الْعلْم فهو افْضل.

اعمال مخصوص شب بيست و سوم رمضان

خواندن سوره عنکبوت و روم کـه حضرت صادق عليه السلام قسم ياد فرموده کـه خواننده اين دو سوره دراين شب از اهل بهشت اسـت.

دوم:

خواندن سوره حم دخان

سوم:

خواندن سوره قدر هزار مرتبه

چهارم:

آنکه تکرار کند دراين شب بلکه در تمام اوقات دعاي فرج را.

پنجم: بخواند:

اللّهمّ امْددْ لي في عمري و أوْسعْ لي في رزْقي و أصحّ لي جسْمي و بلّغْني أملي و إنْ کنْت من الْأشْقياء فامْحني من الْأشْقياء و اکْتبْني من السّعداء فإنّک قلْت في کتابک الْمنْزل علي نبيّک الْمرْسل صلواتک عليْه و آله يمْحو اللّه ما يشاء و يثْبت و عنْده أمّ الْکتاب

ششم: بخواند:

اللّهمّ اجْعلْ فيما تقْضي و فيما تقدّر من الْأمْر الْمحْتوم و فيما تفْرق من الْأمْر الْحکيم في ليْله الْقدْر من الْقضاء الّذي لا يردّ و لا يبدّل أنْ تکْتبني منْ حجّاج بيْتک الْحرام في عامي هذا الْمبْرور حجّهمْ الْمشْکور سعْيهمْ الْمغْفور ذنوبهمْ الْمکفّر عنْهمْ سيّئاتهمْ و اجْعلْ فيما تقْضي و تقدّر أنْ تطيل عمْري و توسّع لي في رزْقي

هفتم: بخواند اين دعا راکه در اقبال اسـت:

يا باطنا في ظهوره و يا ظاهرا في بطونه و يا باطنا ليْس يخْفي و يا ظاهرا ليْس يري يا موْصوفا لا يبْلغ بکيْنونته موْصوفٌ و لا حدٌّ محْدودٌ و يا غائبا [غائب‏] غيْر مفْقودٍ و يا شاهدا [شاهد] غيْر مشْهودٍ يطْلب فيصاب و لا يخْلو [لمْ يخْل‏] منْه السّماوات و الْأرْض

و ما بيْنهما طرْفه [طرْفه] عيْنٍ لا يدْرک بکيْفٍ [بکيْف‏] و لا يؤيّن بأيْنٍ [بأيْن‏] و لا بحيْثٍ [بحيْث‏] أنْت نور النّور و ربّ الْأرْباب أحطْت بجميع الْأمور سبْحان منْ ليْس کمثْله شيْ‏ءٌ و هو السّميع الْبصير سبْحان منْ هو هکذا و لا هکذا غيْره. سپس دعا ميکني بـه انچه بخواهي.

هشتم:

آنکه غير از غسل اوّل شب غسلي نيز در آخر شب کند و بدان کـه از براي غسل و احياء اين شب و زيارت امام حسين عليه السلام و صد رکعت نماز فضيلت بسيار و تاکيد شده شيخ در تهذيب روايت کرده از ابوبصير از حضرت صادق عليه السلام کـه فرمود در شبي کـه اميد مي رود شب قدر باشد، صد رکعت نماز کن. بخوان در هر رکعت قلْ هواللّه احدٌ را ده مرتبه.

گفتم فدايت شوم اگر قوّت نداشته باشم ، ايستاده بجا آورم؟ فرمود: نشسته بجا آور . گفتم اگر قوّت نداشته باشم، نشسته بجا آورم؟ فرمود: بجا آور بـه همان حالي کـه بـه قفا خفته اي در فراش خود. و از دعائم الاسلام روايت اسـت کـه حضرت رسول صلّي اللّه عليه و آله در دهه آخر ماه رمضان رختخواب خودرا جمع مي کرد.

او کمر همت خودرا محکم مي بست براي پرستش ودر شب بيست و سوم اهل خودرا بيدار مي کرد و آن ها راکه خواب ربوده بود آب بـه صورتشان مي‌پاشيد و حضرت فاطمه صلوات الله عليها نمي گذاشت دراين شب احدي از اهلش بخوابد و علاج مي فرمود خواب انها رابه کمي طعام و مهيا مي کرد انها را براي احياي آن شب از روز.

يعني امر مي فرمود کـه روز را خواب و استراحت کنند کـه شب خوابشان نبرد و احيا بدارند و مي‌فرمود محروم کسي اسـت کـه از خير امشب محروم بماند و روايت شده کـه حضرت صادق عليه السلام سخت مريض شده بود، چون شب بيست و سوم ماه رمضان شد موالي خودرا امر فرمود کـه حرکتش دادند، بـه مسجد بردند.

او آن شب را در مسجد بود تا بـه صبح علامه مجلسي«ره» فرموده کـه هر مقدار قرآن کـه ممکن باشد دراين شب بخواند و دعاهاي صحيفه کامله را بخواند. خصوصا دعاي مکارم الاخلاق و دعاي توبه و روزهاي اين شب ها را نيز بايد حرمت داشت و بـه پرستش و تلاوت و دعا بـه سر آورد زيرا کـه در احاديث معتبره وارد شده اسـت کـه روز قدر در فضيلت مثل شب قدر اسـت.