20 حقيقت درباره اوتيسم به روايت دکتر ميترا حکيم شوشتري، فوق تخصص روانپزشکي کودک و نوجوان
?? حقيقت درباره اوتيسم به روايت دکتر ميترا حکيم شوشتري، فوق تخصص روانپزشکي کودک و نوجوان
262215.mp3
20 حقيقت درباره اوتيسم به روايت دکتر ميترا حکيم شوشتري، فوق تخصص روانپزشکي کودک و نوجوان
امروزه ديگر تصويري که از يک کودک مبتلا به اتيسم داريم، يک فرد ناتوان و گوشه گير نيست، بلکه مي‌دانيم اتيسم طيف گسترده‌اي از علائم را به همراه دارد. آنچه در ادامه مي‌خوانيد، حقايقي درباره اين بيماري به روايت دکتر ميترا حکيم شوشتري، فوق تخصص روانپزشکي کودک و نوجوان و عضو هيات علمي دانشگاه علوم پزشکي ايران است.
?. کودک مبتلا به اتيسم اختلال تکلم دارد
از نظر کلامي، کودک مبتلا به اتيسم دچار تاخير است. کودکان به مرور که بزرگ مي‌شوند، درک بياني بالاتري در مقايسه با قدرت بيان دارند. يک کودک طبيعي در يک سالگي مي‌تواند تک کلمه ادا کند و در ?.? سالگي ?-? کلمه را با هم ترکيب مي‌کند، اما کودکان مبتلا به اتيسم يا کلام ندارند يا در مقايسه با سن شان دچار تاخير کلامي اند يا کلام دارند، اما معني دار نيست و کلام ديگران را اکو مي‌کنند.
متاسفانه گاهي والديني را مي‌بينيم که اتيسم فرزندشان را انکار مي‌کنند. آنها مي‌گويند فرزندم کلام دارد و حتي باهوش است، چون در سن پايين مي‌تواند جمله‌هاي سنگين و طولاني را بيان کند، اما برخي کودکان مبتلا به اتيسم مثل طوطي کلمات و جمله‌هاي اطرافيان را تکرار مي‌کنند.
اين به معني هوش بالاي کودک نيست بلکه بدان معني است که کودک درک و شناختي از محيط اطراف ندارد.
?. کودک مبتلا به اتيسم «من» نمي‌گويد
در روند طبيعي رشد، کودکان به محض آنکه «من» را درک مي‌کنند، ديگر از «نام خود» براي بيان خواسته هايشان استفاده نمي‌کنند در حالي که کودک مبتلا به اتيسم شناختي از «من» ندارد و خود را با نام صدا مي‌زند؛ مثلا مي‌گويد: «به علي آب بديد!» اين نشانه خوبي نيست. حتي کودک مبتلا ضماير را هم اشتباه استفاده مي‌کند.
?. ارتباط کودک مبتلا به اتيسم يکطرفه است
کودک مبتلا به اتيسم حتي اگر کلام داشته باشد، نمي‌تواند درست ارتباط برقرار کند و گفتارش جهت دار نيست. ممکن است محتواي کلام با سنش متناسب نباشد يا بدون توجه به صحبت‌هاي ديگران فقط در مورد علايق خود صحبت کند.
در واقع کودک مبتلا به اتيسم نمي‌تواند تبادل اطلاعات کند. اين کودکان به لبخند يا خستگي ديگران توجهي ندارند و نمي‌توانند نوبت را رعايت کنند. آنها ارتباط يکطرفه برقرار مي‌کنند و به همين علت ارتباطشان موثر نيست.
?. واژه سازي کودک مبتلا به اتيسم غيرطبيعي است
ممکن است واژه سازي به شکل بازي در کودکان عادي هم ديده شود، اما جايگزين کردن هميشگي واژه ها، مختص مبتلايان به اتيسم است. مثلا کودک مبتلا به اتيسم ممکن است هميشه به «باب اسفنجي»، «بنگي» بگويد.
?. اتيسم گاهي خفيف است، گاهي شديد
در گذشته اتيسم به ? گروه تقسيم مي‌شد، اما امروزه مي‌دانيم که اتيسم نوعي اختلال رفتاري است و طيف بندي دارد. ممکن است فردي تمام علائم را داشته باشد و در طيف شديد اتيسم باشد و به شکل فردي در خودمانده در جامعه ظاهر شود و ممکن است فقط مشکل ارتباطي داشته باشد؛ مثلا نتواند دوست صميمي داشته باشد و احساسات ديگران را درک کند و در گروه مبتلايان به اتيسم خفيف دسته بندي شود.
?. کودک مبتلا به اتيسم ساعت‌ها با يک وسيله سرگرم مي‌شود
کودک طبيعي مدت توجه کوتاهي دارد يعني شايد نهايتا ? دقيقه با يک اسباب بازي بازي کند و بعد آن را رها کند و سراغ بازي ديگري برود. کودک طبيعي، چون محرک‌هاي مختلف را آزمايش مي‌کند، پيشرفت مي‌کند، اما کودک مبتلا به اتيسم ساعت‌ها يک بازي تکراري انجام مي‌دهد.
?. کودک مبتلا به اتيسم محو پنکه و لباسشويي مي‌شود
اين کودکان به چرخيدن يا به وسايلي که مي‌چرخد مثل پنکه و لباسشويي علاقمند هستند و ممکن است ساعت‌ها خود را با تماشاي آنها سرگرم کنند. ممکن است زنجيري را تکان دهند يا به موسيقي‌هاي ثابت واکنش و علاقه شديد نشان دهند.
?. کودک مبتلا به اتيسم مثل کودکان ديگر بازي نمي‌کند
اين کودکان بازي‌هاي تخيلي ندارند. کودکان از ?.? تا ? سالگي وارد بازي‌هاي نمادين مي‌شوند؛ مثلا ممکن است از يک تکه پازل به عنوان ليوان چاي استفاده کنند يا عروسک شان را روي پا بگذارند و تکان دهند. اين بازي‌ها به رشد طبيعي کودک کمک مي‌کند، اما مبتلايان به اتيسم اين توانايي را ندارند.
آنها با اسباب بازي‌ها آنگونه که بايد بازي نمي‌کنند؛ مثلا ممکن است به جاي راه بردن ماشين‌هاي اسباب بازي روي زمين، آنها را پشت هم بچينند و قطار کنند.
?. تشخيص اتيسم در بدو تولد ممکن نيست
علائم اتيسم معمولا از ? ماهگي قابل تشخيص است، اما در ?-? سالگي کاملا مشخص مي‌شود مگر در موارد بسيار خفيف که ممکن است در نوجواني يا جواني تشخيص داده شود. علائم در ? حوزه ارتباط، کلام و علايق و رفتار‌هاي تکراري ديده مي‌شود.
??. کودک مبتلا به اتيسم ارتباتط چشمي ندارد
در موارد متوسط تا شديد، اين کودکان ارتباط چشمي ندارند، اما در موارد خفيف فقط ارتباط کلامي برقرار نمي‌کنند.
??. کودک مبتلا به اتيسم نبوغ خاصي در برخي مسائل دارد
متاسفانه دو سوم کودکان مبتلا کم توان ذهني هستند و يک سوم آنها هوش معمولي دارند. اين کودکان در برخي مسائل نبوغ خاصي دارند. مثلا ممکن است علاقه خاصي به سياره‌ها داشته باشند و با کمترين تلنگري اطلاعاتي را در اين زمينه حفظ کنند و اگر در جمع قرار بگيرند در مورد اين مسائل صحبت کنند. معمولا هم به پيام‌هاي ارتباطي ديگران مثل اينکه «بس است» يا «خسته شديم» توجهي ندارند.
??. کودک مبتلا به اتيسم توان همذات پنداري ندارد
کودک مبتلا به اتيسم درک کاملي از احساسات دارد. او مي‌تواند مادرش را بغل کندو ببوسد يا دليل گريه اش را جويا شود، اما در سنين بالاتر که انتظار‌ها از او بيشتر مي‌شود، ممکن است در اين زمينه دچار مشکل شود.
کودک مبتلا به اتيسم توانايي ذهن خواني ندارد؛ نمي‌تواند به محيط توجه کند يا خود را جاي ديگران بگذارد و احساسات ديگران را درک کند.
??. کودک مبتلا به اتيسم تفکر انتزاعي ندارد
تفکر انتزاعي تفکر پيچيده‌اي است که با رسيدن به نوجواني کامل مي‌شود. يک فرد عادي در نوجواني مي‌تواند متوجه ضرب المثل‌ها و کنايه شود، اما اين کودکان چنين درکي ندارند. آنها نمي‌توانند از مسائل نتيجه بگيرند و همين موضوع ارتباطشان را مختل مي‌کند.
??. کودکان مبتلا به اتيسم يکپارچگي حسي ندارند
اين کودکان يکپارچگي حسي ندارند؛ يعني در برخي از آنها آستانه درد بسيار بالا و در برخي پايين است. بعضي از آنها گاهي متوجه سوختگي‌هاي شديد نمي‌شوند و برخي با کوچکترين ضربه درد شديد حس مي‌کنند. در مورد صدا هم همينطور است؛ گاهي يک کودک مبتلا صدا‌هاي بسيار آهسته را مي‌شنود و به آن توجه دارد در حالي که متوجه صدا‌هاي بلند مثل صداي زنگ در نمي‌شود.
??. اتيسم درمان پذير است
متاسفانه والدين برخي از کودکان دچار اتيسم واقعيت را انکار مي‌کنند، چون پذيرش اين موضوع سخت است، اما با اين کار فقط کودک شان را از دوران طلايي درمان محروم مي‌کنند؛ در صورتي که اگر آموزش‌هاي لازم، به موقع به کودک در سن طلايي داده شود، احتمال طبيعي‌تر شدن رفتار‌ها وجود دارد.
در موارد خفيف معمولا اتيسم را دير و در نوجواني و جواني تشخيص مي‌دهند. وقتي مهارت‌ها شکل پيدا کرد، ديگر نمي‌توان آن را تغيير داد. البته اگر بينش را تغيير دهيم، حتي به اين افراد در اين سن هم مي‌توان کمک کرد؛ مثلا اگر نوجواني نمي‌داند کجا بايد حين ارتباط صحبت هايش را قطع کند، بايد به مادر ياد داده شود با علائم خاصي به فرزندش غيرمستقيم نشان دهد صحبت کافي است.
سن طلايي درمان اتيسم تا قبل از ? سالگي است. هر چه در سن پايين تري اختلال تشخيص داده و بازتواني‌ها شروع شود، احتمال طبيعي شدن بيشتر است، اما بايد بپذيريم که اين کودکان هميشه تا حدودي با ساير همسالان خود متفاوت هستند.
با اين همه، متاسفانه برخي از درمانگران هنوز تعريف قديمي اتيسم را باور دارند و فکر مي‌کنند اين بيماران، ناتوان و گوشه گير هستند و اگر فردي کلام و فقط علايق خاص و تکراري داشته باشد، مي‌گويند به اتيسم مبتلا نيست و با تشخيص اشتباه، کودک را از دورانط لايي درمان محروم مي‌کنند.
??. بايد توقع خود را از کودک مبتلا به اتيسم تعديل کنيم
اگر ناتواني‌ها را ناديده بگيريم و فقط به توانايي‌ها توجه کنيم، مانع پيشرفت کودک مي‌شويم، چون به مرور ضعف‌ها شديدتر مي‌شود و حتي روي توانايي‌ها سايه مي‌اندازد.
??. دليل قطعي اتيسم معلوم نيست
عوامل مختلفي در بروز اتيسم نقش دارند، اما مهمترين علت آن توارث است. جهش‌هاي ژنتيکي در کنار بحث توارث ژن‌ها در بروز اين اختلال دخيل است. موضوع مربوط به يک ژن هم نيست و ژن‌هاي مختلف و تعامل آنهاست که باعث بروز اتيسم مي‌شود.
اين بيماري هنوز مرموز است و ناشناخته‌هاي بسياري در مورد آن وجود دارد. تحقيقات زيادي در اين زمينه انجام شده و علل مختلفي مثل برخي کمبود‌هاي تغذيه‌اي در دوران بارداري يا سن والدين يا حتي برخي بيماري‌هاي دوران نوزادي و ... را در بروز آن دخيل مي‌دانند که هيچ يک صددرصد مورد تاييد نيست.
??. اتيسم پديده‌اي ناشي از شهرنشيني است
اين باور، هم درست است؛ هم نادرست. آمار نشان مي‌دهد در مناطق صنعتي ميزان شيوع اتيسم بيشتر است. در بيماري‌هاي جدي روانپزشکي کناره گرفتن از شهر و ورود به روستا باعث مي‌شود فرد زندگي بهتري داشته باشد، چون زندگي در شهر به مهارت‌هاي بيشتري نياز دارد.
مکان سنجي، مديريت زمان و جمعيت زياد، کار را سخت مي‌کند، اما در روستا ارتباط ساده‌تر است و نياز‌هاي سطحي باعث مي‌شود شدت علائم کم شود، اما فراموش نکنيم به هر حال کساني که در شهر هستند، دسترسي بيشتري به خدمات دارند و تشخيص بيماري در آنها ساده‌تر است.
??. کودک مبتلا به اتيسم مي‌تواند وارد مدرسه عادي شود
خيلي از کودکاني که اتيسم خفيف دارند، به مدارس عادي راه پيدا مي‌کنند و اتفاقا برايشان بهتر است، زيرا حضور آنها در کنار کودکان دچار اتيسم که علائم شديد دارند، مي‌تواند باعث بروز رفتار‌هاي کليشه‌اي در آنها شود.
در مدارس عادي، حضور يک معلم رابط مخصوصا براي کودک کم توان کمک کننده است. برخي از اين کودکان حفظيات خوبي دارند، اما متاسفانه بايد بپذيريم که ممکن است حتي به اين کودکان قلدري شود يا مورد آزار جنسي يا تمسخر ديگران قرار بگيرند.
به صلاح کودک است که با کودکان طبيعي حشر و نشر داشته باشد. اينکه درمانگر با او به پارک برود، بسيار خوب است، زيرا تعميم دادن از جمله مسائلي است که اين کودکان در آن دچار مشکل هستند.
چنين سرويسي پرهزينه است و به همين دليل به مادر آموزش داده مي‌شود ارتباطات را در محيط‌هاي ديگر اصلاح کند. مسلما بايد به سلامت روان مادر هم توجه کرد و فرصت‌هايي را به وجود آورد تا بتواند براي خود زماني داشته باشد.
با اينحال، برخي بر اين باورند که نبايد به اولياي مدرسه در مورد اتيسم کودکان توضيح داد، چرا که برخي از مدارس ما ديد منفي به مسائل روانپزشکي دارند و حتي کودک بيش فعال را در مدرسه روي صندلي جدا مي‌نشانند و اگر کودکي آسيب ببيند، همه تقصير‌ها را به گردن کودک مبتلا به اتيسم مي‌اندازند. متاسفانه اين ضعف‌ها وجود دارد و به اصلاحاتي در اين زمينه نيازمنديم.
??. اتيسم هم درمان دارويي دارد، هم درمان نگهدارنده
تعداد دارو‌هاي شيميايي و حتي رژيم‌هاي غذايي که براي درمان به کار مي‌رود، زياد است. مکمل B?، امگا ? و حتي رژيم‌هاي بدون گلوتن يا پرپروتئين گاهي براي اين کودکان توصيه مي‌شود، اما هيچ يک تاثير فوق العاده‌اي ندارند.
اگر علائم شديد باشد، مثلا کودک خنده‌هاي بي مورد يا حرکت‌هاي کليشه‌اي يا تشنج و رفتار‌هاي خودآزار داشته باشد، دارو‌هايي براي حذف و طبيعي شدن رفتار او تجويز مي‌شود که موثر هم است.
در پايان خاطر نشان مي شود، روز ? آوريل مصادف با سيزدهم فروردين که روز جهاني آگاهي از اوتيسم نامگذاري شده است، همراه با تمامي افراد جامعه به ويژه عزيزان داراي اختلال طيف اوتيسم و خانواده هاي گرامي آنها ارج مي نهيم. هدف از انتخاب اين نام اهميت اطلاع رساني و افزايش دانش جامعه از اين اختلال عصبي رشدي است که به دنبال آن اهميت شناخت به هنگام اين اختلال،دسترسي به مراقبت هاي بهداشتي درماني مطرح ميگردد و اين امر امروزه يکي از اصلي ترين و ضروري ترين برنامه ها و سياست هاي نظام هاي بهداشتي در جهان و ازجمله در کشور عزيزمان ايران مي باشد.
خبر :مرجان خرم
:
